Bệnh tiểu đường tuýp 2 đã trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng trên toàn cầu, không chỉ ảnh hưởng đến người lớn mà còn ngày càng gia tăng trong giới trẻ. Đây là tình trạng mà cơ thể không thể sử dụng insulin đúng cách, dẫn đến mức đường huyết cao. Việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp phòng ngừa có thể giúp mỗi người chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe của bản thân và gia đình. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá sâu hơn về bệnh tiểu đường tuýp 2.
Mục lục
Tiểu đường tuýp 2 là gì?
Tiểu đường tuýp 2, hay còn gọi là đái tháo đường loại 2, xảy ra khi cơ thể không thể sử dụng insulin hoặc sử dụng insulin một cách không hiệu quả như người bình thường. Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, giúp chuyển hóa glucose từ thực phẩm thành năng lượng. Khi cơ thể phát triển kháng insulin, dù có insulin nhưng tế bào vẫn không hấp thụ được glucose, làm cho mức đường huyết tăng cao.
Đặc điểm đối tượng mắc bệnh
Bệnh tiểu đường tuýp 2 thường xuất hiện ở những người lớn tuổi, do nhiều yếu tố liên quan đến lối sống và di truyền. Tuy nhiên, gần đây, tỷ lệ người trẻ mắc bệnh cũng đang gia tăng do tình trạng béo phì và lối sống lười vận động. Người ta thường gọi đây là bệnh tiểu đường khởi phát ở người lớn, nhưng với sự thay đổi trong xu hướng sống, bệnh đã lan rộng đến cả thanh thiếu niên.
Nguyên nhân tiểu đường tuýp 2
Yếu tố di truyền
Nghiên cứu khoa học đã tiết lộ rằng có một số đoạn DNA có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể sản xuất insulin. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, thì nguy cơ bạn mắc bệnh cũng sẽ cao hơn. Điều này cho thấy rằng di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh tiểu đường loại 2.
Thừa cân và béo phì
Thừa cân và béo phì là những yếu tố chính góp phần vào tình trạng kháng insulin. Chất béo dư thừa, đặc biệt là mỡ bụng, có thể làm giảm khả năng của cơ thể trong việc sử dụng insulin. Theo nghiên cứu, những người thừa cân có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao gấp sáu lần so với người có trọng lượng bình thường.
Hội chứng chuyển hóa
Hội chứng chuyển hóa là một tổ hợp các triệu chứng bao gồm tăng huyết áp, mức cholesterol bất thường, và thừa mỡ bụng. Những người bị hội chứng này thường gặp khó khăn trong việc điều hòa lượng đường trong máu, dẫn đến tiểu đường tuýp 2. Tình trạng kháng insulin là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới hội chứng chuyển hóa.
Gan và chức năng chuyển hóa glucose
Gan có vai trò quan trọng trong việc duy trì mức glucose trong máu. Khi gan hoạt động không hiệu quả, nó có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin và cuối cùng là bệnh tiểu đường tuýp 2. Gan mất cân bằng trong việc điều phối glucose có thể khiến cơ thể trở nên kháng insulin, gây khó khăn trong việc xử lý glucose.
DẤU HIỆU NHẬN BIẾT TIỂU ĐƯỜNG TUÝP 2
Tiểu đường tuýp 2 là tình trạng thường diễn tiến âm thầm, không có biểu hiện rõ rệt. Nhiều người chỉ phát hiện khi đã gặp biến chứng nguy hiểm như mất thị lực hoặc các vấn đề tim mạch. Dưới đây là một số triệu chứng có thể cảnh báo đái tháo đường tuýp 2 bạn cần lưu ý :
● Đi tiểu thường xuyên: Khi đường huyết tăng, thận sẽ cố gắng loại bỏ lượng đường dư thừa thông qua đường nước tiểu. Điều này dẫn đến việc đi tiểu thường xuyên, nhất là vào ban đêm.
● Khát nước nhiều: Người mắc tiểu đường tuýp 2 có xu hướng đi tiểu thường xuyên nên có thể bị mất nước. Điều này có thể gây cảm giác khát nhiều hơn bình thường.
● Tăng cảm giác đói: Sau khi ăn xong, hệ tiêu hóa sẽ phân hủy thức ăn thành glucose để các tế bào trong cơ thể sử dụng làm nhiên liệu nhằm tạo năng lượng. Tuy nhiên, ở người mắc đái tháo đường tuýp 2, lượng glucose này không thể di chuyển từ máu vào các tế bào. Điều này dẫn đến việc bạn thường cảm thấy đói ngay cả khi vừa mới ăn xong.
● Mệt mỏi: Do tế bào không có đủ glucose để tạo ra năng lượng nên người mắc đái tháo đường tuýp 2 thường xuyên cảm thấy mệt mỏi.
● Giảm thị lực, nhìn mờ: Lượng đường dư thừa trong máu có thể làm hỏng các mạch máu nhỏ trong mắt, gây giảm thị lực ở một hoặc cả hai mắt.
● Vết thương chậm lành: Tình trạng tăng đường huyết kéo dài có thể làm hỏng các dây thần kinh và mạch máu khác trong cơ thể, từ đó làm giảm lưu thông máu, khiến vết thương lâu lành và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
● Tê hoặc ngứa ran ở bàn tay, bàn chân: Lượng đường trong máu cao có thể ảnh hưởng đến khả năng lưu thông máu và làm tổn thương đến các dây thần kinh trong cơ thể, gây đau, châm chích hoặc tê ở bàn tay, bàn chân.
● Nếp gấp da ở vùng nách và cổ bị sạm đen (dấu gai đen): Người có dấu hiệu này có thể dễ bị đái tháo đường tuýp 2.
CẦN LÀM GÌ KHI PHÁT HIỆN MẮC TIỂU ĐƯỜNG TUÝP 2?
Các triệu chứng đái tháo đường tuýp 2 đôi khi không rõ ràng nên gây khó khăn cho việc phát hiện ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, nếu gặp phải các dấu hiệu này, bạn cần hành động ngay.
Đi khám và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán
Việc đầu tiên bạn cần làm khi nhận thấy các dấu hiệu mắc đái tháo đường tuýp 2 chính là đi khám và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán. Một số xét nghiệm có thể được thực hiện để “phát hiện” đái tháo đường tuýp 2 [3]:
● Xét nghiệm Hemoglobin A1c (HbA1C)
● Xét nghiệm glucose máu lúc đói
● Nghiệm pháp dung nạp glucose qua đường uống
● Xét nghiệm glucose máu bất kỳ.
TUÂN THỦ HƯỚNG DẪN TRONG VIỆC KIỂM SOÁT TIỂU ĐƯỜNG TUÝP 2
Dùng thuốc theo chỉ định
Nhiều loại thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát đái tháo đường tuýp 2, trong đó mỗi loại sẽ hoạt động theo những cơ chế khác nhau. Vì vậy, bạn cần dùng thuốc theo hướng dẫn để quản lý đái tháo đường tuýp 2 hiệu quả hơn.
Thay đổi lối sống
Xây dựng một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát đái tháo đường tuýp 2. Việc này không chỉ giúp giảm hoặc trì hoãn nhu cầu sử dụng thuốc mà còn giúp ngăn ngừa các biến chứng. Theo đó, các chuyên gia y tế khuyên người mắc đái tháo đường tuýp 2 hãy tập thể dục thường xuyên. Bạn nên dành khoảng 150 phút mỗi tuần để tham gia các hoạt động thể chất mức độ vừa như đi bộ nhanh, đạp xe, chạy bộ hoặc bơi lội.
Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng cũng góp phần rất lớn vào việc quản lý đường huyết. Các loại thực phẩm lành mạnh có chỉ số đường huyết thấp như ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, trái cây…có thể giúp tối ưu hóa lượng đường trong máu. Hiện nay, một số sản phẩm dinh dưỡng chuyên biệt cho người mắc đái tháo đường có thành phần chứa hệ bột đường tiên tiến với chỉ số đường huyết thấp và được tiêu hóa từ từ, giúp bạn hỗ trợ ổn định tốt đường huyết. Nhiều sản phẩm còn được tăng cường thêm các vi chất dinh dưỡng như vitamin và khoáng chất có lợi giúp cải thiện sức khỏe.
Ngược lại, người mắc đái tháo đường tuýp 2 cần tránh các loại thực phẩm giàu carbohydrate, ít chất dinh dưỡng như bánh ngọt, kẹo dẻo, nước ngọt… và đồng thời hạn chế ăn nhiều chất béo bão hoà.
Kết luận
Tiểu đường tuýp 2 là một bệnh lý phức tạp, tuy nhiên hoàn toàn có thể kiểm soát khi người bệnh chủ động tìm hiểu và áp dụng các biện pháp phòng ngừa. Việc nhận biết các dấu hiệu sớm, thay đổi lối sống và điều trị kịp thời có thể giúp người bệnh duy trì sức khỏe tốt hơn và giảm thiểu rủi ro mắc phải các biến chứng nguy hiểm. Hãy luôn quan tâm và chăm sóc sức khỏe bản thân để sống một cuộc đời vui vẻ và khỏe mạnh!